Op 3 november 2025 startte de Nederlandse overheid een ongekend grote campagne: Denk Vooruit. Niet om een dreiging te verhelpen, maar om te voorkomen dat Nederlanders in paniek raken als de stroom, het water of het internet plotseling wegvalt. De campagne, gecoördineerd door Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), richt zich op een simpele, maar cruciale waarheid: in de eerste 72 uur na een ramp ben je op jezelf aangewezen. En dat geldt voor bijna iedereen. Demissionair minister Van Oosten van Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) overhandigde de informatiebrochure Bereid je voor op een noodsituatie aan de openbaarheid — een klein boekje met een groot doel: maak Nederland weerbaarder. Tussen 25 november en 10 januari ontvangt elk van de 8,5 miljoen huishoudens dit pakket. Niet als propaganda, maar als praktische handleiding voor een wereld waarin het niet langer gaat om of er een noodsituatie komt, maar wanneer.
Waarom nu? En waarom dit?
De laatste jaren zijn de signalen duidelijker dan ooit. De zomer van 2022 met de droogte, de stormen van 2023 die grote delen van Zeeland en Zuid-Holland zonder stroom lieten, de cyberaanval op een regionaal waterbedrijf in 2024 — het zijn geen afzonderlijke gebeurtenissen meer. Het zijn de voorbodes van een nieuwe realiteit. De NCTV liet een onderzoek doen onder 12.000 Nederlanders. Het resultaat? 73% van de respondenten gelooft dat een ernstige noodsituatie binnen de komende vijf jaar onvermijdelijk is. Niet door een oorlog, niet door een aanslag — maar door een combinatie van klimaatverandering, infrastructuurouderdom en geopolitieke spanningen. De overheid wil niet bang maken. Ze wil voorbereiden. "Vooruitdenken is geen angstreactie, maar voorkomt juist paniek", staat er in de campagnematerialen. En dat is het kernpunt: dit is geen oproep tot overleving, maar tot verantwoordelijkheid.Wat staat er in het noodpakket?
De brochure is geen boek vol ingewikkelde instructies. Het is een checklist. Eén bladzijde voor het noodpakket: minimaal drie liter water per persoon, niet-verrotbare voedselreserves (zoals blikken vis, energierijke granola), een handlamp met reservebatterijen, een radio met handcrank, een eerste-hulpset, medicijnen voor minstens drie dagen, en een paar kaarsen. Niets wat je niet al in de kast hebt. De meeste huishoudens hebben dit al — het gaat erom dat je het weet en bij elkaar legt. De tweede bladzijde is het noodplan. Hier schrijf je op: wie haalt de kinderen op als de school dicht is? Waar ontmoeten we als het internet uitvalt? Wie heeft een auto en kan iemand met een beperking meenemen? Wie woont er naast je die mogelijk hulp nodig heeft? De brochure bevat een los kaartje waarop je deze afspraken kunt vastleggen — en mee kunt nemen als je moet vluchten.Hoe reageren gemeenten en burgers?
De campagne is geen top-down initiatief. Het is een netwerk. In Purmerend kun je op purmerend.nl/denkvooruit een lokale kaart vinden met de plekken waar je water kunt halen bij een stroomuitval. In Harderwijk organiseren buurtverenigingen "noodavonden" waarbij buurten samen een pakket bouwen. De gemeenten zijn geen passieve distributeurs — ze zijn actieve co-creators. En de burgers? Op sociale media begint een nieuwe cultuur te ontstaan. #NoodpakketCheck, #MijnNoodplan, #BuurtenSamen — mensen delen hun lijsten, vragen om feedback, helpen elkaar met batterijen of waterfilterpotten. Het is geen angst, maar een soort rustige samenhang. "Ik heb al een koffer met eten, maar nu weet ik dat ik ook moet nadenken over mijn buurvrouw met de diabetes," vertelt een bewoner uit Utrecht. "Dat is nieuw. En belangrijk."Waarom 72 uur? En waarom niet meer?
De 72-uursperiode is geen willekeurig getal. Het is de standaardtermijn waarbinnen hulpdiensten, zoals brandweer, politie en ambulance, zich kunnen concentreren op de meest kritieke locaties: ziekenhuizen, oorlogsslachtoffers, gevangenissen. Ze kunnen niet tegelijkertijd in alle wijken zijn. In een grote stroomuitval zoals in 2021, toen 1,2 miljoen huishoudens zonder stroom zaten, duurde het gemiddeld 48 uur voordat de meeste gebieden weer hadden. In een ramp met overstromingen of een cyberaanval op het elektriciteitsnet kan dat langer duren. De overheid wil dat burgers die eerste 72 uur niet in paniek raken, maar rustig handelen. En dat begint met een paar flessen water, een lantaarn, en een afspraak met je buur.
Wat komt er na januari 2026?
De campagne is niet eenmalig. Ze duurt jaren. In 2027 komt een tweede fase: scholieren leren in de klas hoe ze een noodplan maken. Bedrijven krijgen richtlijnen om hun medewerkers te trainen. De website www.denkvooruit.nl blijft actief — met video’s, interactieve tools, en een jaarlijks "Noodcheck"-moment. Het doel? Dat voorbereiden op een noodsituatie net zo normaal wordt als een brandmelder installeren. Dat het geen kwestie is van een paar mensen die "te voorzichtig" zijn, maar van iedereen die wil dat Nederland ook in een ramp blijft functioneren. De NCTV noemt het "samenlevingsveerkracht". Andere landen noemen het "civiele verdediging". In Nederland noemen we het: Denk Vooruit.Wat als je geen internet hebt om het boekje te downloaden?
Dat is precies het punt. Het boekje wordt per post verstuurd. Geen QR-codes, geen app, geen login. Alleen papier. Want in een noodsituatie is internet het eerste wat verdwijnt. En de overheid wil dat iedereen, ook de 65-plussers zonder digitale vaardigheden, meedoen.Frequently Asked Questions
Hoe weet ik of mijn noodpakket voldoende is?
De brochure van de overheid geeft een basislijst: drie liter water per persoon per dag, voedsel voor drie dagen, licht, radio en medicijnen. Maar het is ook belangrijk om te kijken naar specifieke behoeften — babyvoeding, diabetes-insuline, of hulpmiddelen voor mobiliteit. Test je pakket: probeer een dag zonder stroom te leven. Als je de lantaarn niet kunt aanzetten, of de radio geen signaal krijgt, dan moet je het aanpassen. Veel huishoudens hebben dit al, maar vaak ligt het verspreid in de kast.
Wat als ik alleen woon en geen familie of buren heb?
Je bent niet alleen. De gemeente houdt een register bij van kwetsbare bewoners. Als je dat nog niet hebt gedaan, kun je jezelf aanmelden via de website van je gemeente of door te bellen naar de wijkagent. In veel steden zijn er vrijwilligersnetwerken die specifiek voor ouderen en alleenstaanden opkomen. In Amsterdam en Rotterdam zijn er al "noodburen"-programma’s waarbij je als alleenstaande je naam kunt geven en een contactpersoon krijgt. Het is niet een teken van zwakte — het is slimme voorbereiding.
Waarom helpt de overheid niet direct als het uitvalt?
Hulpdiensten zijn beperkt. Bij een grote stroomuitval in 2021 hadden 8.000 brandweerlieden te maken met 1,2 miljoen huishoudens. Ze konden niet overal tegelijk zijn. Hun prioriteit: ziekenhuizen, waterzuiveringsinstallaties, en mensen die in gevaar zijn. Als jij je eigen water en licht hebt, help je de hulpdiensten om zich te richten op wat echt levensbedreigend is. Dat is geen afwijzing — dat is logistiek. En het maakt de hele samenleving sterker.
Is dit een reactie op oorlog in Europa?
De oorlog in Oekraïne heeft de druk verhoogd, maar het is geen directe oorzaak. De NCTV benadrukt dat klimaatverandering — zoals extreme droogte, overstromingen en stormen — al jaren een groter risico vormt dan geopolitieke conflicten. In 2022 verloor een belangrijk waterleidingknooppunt in Gelderland zijn stroom door een storm, en het duurde 36 uur voordat het hersteld was. Dat was een test. En die test is geslaagd — omdat veel mensen voorbereid waren. De campagne is een antwoord op de toekomst, niet alleen op het verleden.
Moet ik iets kopen of kan ik het met wat ik al heb?
Je hoeft niets te kopen. De overheid benadrukt expliciet dat je alles kunt halen uit je eigen keuken en kast. Een fles water, een paar blikken, een zaklamp die je al hebt, een handcrankradio van je campingtoestel — dat is voldoende. Het gaat niet om perfectie, maar om aanwezigheid. De meeste huishoudens hebben al 80% van wat ze nodig hebben. Het enige wat je moet doen: het bij elkaar leggen en erover praten. Dat is het echte werk.
Wat als ik mijn noodplan verlies of vergeet?
Je kunt het opnieuw downloaden van www.denkvooruit.nl — maar als het internet uitvalt, heb je het papieren kaartje nodig. Daarom wordt aanbevolen om er een kopie te maken en in een andere kast te bewaren, of bij een vertrouwde buur te leggen. Veel mensen geven het ook mee aan hun kinderen of ouders. Het is geen document dat je opslaat — het is een afspraak die je levend houdt. Herhaal het elke zes maanden, net als je brandmelder test.
